آجر محبوب‌ترین و پرکاربردترین مصالح ساختمانی است که امروزه استفاده می‌شود.. در سرتاسر جهان، سازندگان از اشکال و سبک‌های مختلف آجر برای برپایی انواع گوناگون ساختمان استفاده می‌کنند. اما آجرسازی یک هنر باستانی است که در فرهنگ‌های باستانی گذشته وجود داشته و در طول زمان اصلاح شده است. شاید بریتان جالب باشد که بدانید آجر برای اولین بار کی و کجا و در کدام تمدن باستانی ساخته شد و بعد از آن چه تغییراتی کرد. در این مفاله درباره تاریخچه آجر بیشتر خوهیم دانست.
آجرسازی در تمدن‌های گوناگون در جهان
آجر یکی از مصالح ساختمانی است که در ساخت دیوارها و روسازی‌ها استفاده می شود. این متریال، قدیمی ترین مصالح ساخت و ساز است که هنوز وجود دارد. آجر از 7000 سال قبل از میلاد به عنوان مصالح ساختمانی مورد استفاده قرار گرفته است.
خاورمیانه
قدیمی‌ترین آجرها در اطراف شهری باستانی در جنوب ترکیه کشف شد. مردم باستان، آجرهای این زمان را از انواع گل می‌ساختند و در آفتاب خشک می‌کردند.
باستان شناسان اولین آجرها را در مناطق مختلف خاورمیانه و آسیا کشف کردند. آنها در جوامع اولیه مانند امپراتوری روم و فرهنگ چین باستان استفاده می شدند. با این حال، اولین آجرها در برابر شرایط آب و هوایی سخت، آسیب پذیر بودند زیرا در آفتاب خشک شده بودند. ساخت آجر پس از کشف کوره‌های پخت پیشرفت کرد. از این کوره برای پختن آجرهای قالب‌گیری شده استفاده می‌شد تا آنها را سخت و بادوام کند. پس از کشف جدید، آجرسازی به سرعت به بخش عمده ای از صنعت ساختمان و ساخت و ساز تبدیل شد. در طول تاریخ، آجر در ساخت دیوار، سنگفرش و سقف مورد استفاده قرار گرفت.
تاریخچه آجر در مصر باستان
مصر باستان
مصریان باستان اما روش دیگری برای ساخت آجر و خشت داشتند. آنان کاه را با گل مخلوط می‌کردند تا به آجرهای خود استحکام بیشتری ببخشند. در حدود 3500 سال قبل از میلاد، سازندگان آجر، راه‌هایی برای پختن آجرهای گلی بدون گرمای خورشید اختراع کردند. ساخت آجر اکنون در آب و هوای سردتر هم امکان پذیر بود.
روم باستان
آجرسازان روم باستان کوره‌های متحرکی را اختراع کردند که به وسیله آن می‌توانستند به هر جایی سفر کنند و آجرهای پخته شده را برای پروژه‌های ساختمانی بفروشند. لژیون رومی محلی، که بر عملیات ساخت و ساز منطقه نظارت می‌کرد، معمولاً آجرهایی را که در قلمرو آنها ساخته می‌شد، با نشان خود تزئین می‌کردند. آجرهای رومی به اشکال مختلف و به طول سه فوت ساخته می شدند. رومی‌ها آجرسازی را در سراسر اروپا گسترش دادند تا اینکه امپراتوری آنها سقوط کرد و تقریباً از بین رفت.
آجرسازی آلمانی و ایتالیایی در طول قرن دوازدهم به معماری گوتیک کمک کرد که در سراسر کشورهای بالتیک از سوئد تا استونی و حتی روسیه گسترش یافت. در قرن شانزدهم، آجر یک عامل مهم در معماری رنسانس بود.
آجرسازی جهانی می‌شود
تاریخچه آجر در دنیای معاصر نیز جالب است. در زمان سلطنت هنری هشتم در انگلستان، آجرسازی به یک علم بسیار پیشرفته تبدیل شده بود. تائوس پوئبلو یکی از سازه‌های آجری است که بیش از یک هزاره وجود داشته است. مردم بومی پوئبلو از آجرهای سفالی خشک شده در آفتاب برای ساختن تائو پوبلو استفاده کردند. دیوار خیوه یکی دیگر از بناهایی است که با آجر ساخته شده است. حدود 2500 سال پیش، این بنا به عنوان مجموعه‌ای از مدارس و مساجد ساخته شد. این ساختمان در صحرای قیزیلکم در جمهوری ازبکستان واقع شده است.
سومین نمونه از ساختمان‌های آجری، «چان چان» است. این ساختمان باستانی در دره موچه پرو واقع شده است. شهر شیبام در یمن نیز یکی دیگر از نمونه بناهای معماری قدیمی است که با خشت و اجر ساخته شده است. این بنا، دارای چندین ساختمان است که در قرن شانزدهم با استفاده از آجر سفالی ساخته شده اند.
تاریخچه آجرسازی در دنیای معاصر
در صنعت ساخت و ساز فعلی، آجر هنوز نقشی حیاتی دارد. از آجرهای سفالی برای ساخت سازه‌های تزئینی و روسازی یا نماکاری استفاده می‌شود. اگرچه آجر یکی از مصالح ساختمانی سنتی است، ایده‌های نوآورانه در مورد ساخت آجر همچنان در حال ظهور هستند. در صنعت مدرن، آجرسازی با استفاده از ماشین آلات مدرن انجام می شود. آجرهای قالب‌گیری شده در کوره با دمای بالا خشک می‌شوند. اگرچه برخی از تولیدکنندگان از بتن به عنوان ماده اولیه اصلی معماری استفاده می‌کنند، خاک رس یا شیل هنوز بهترین ماده اولیه است. مزیت اصلی این مصالح این است که خاک رس به راحتی در دسترس است.
تاریخچه آجر در ایران
تاریخچه آجر در ایران
تاریخ تولید آجر در ایران به شهرهای شوش و سیلک کاشان بازمی‌گردد و به حدود ۴ هزار سال قبل از میلاد بازمی‌گردد. قدیمی‌ترین اثر تاریخی آجری ایران چغازنیبل است که در دوران ایلامی احداث شده است. معماری با آجر در دوره‌های سلجوقیان، خوارزمشاهیان و ایلخانی ادامه پیدا کرد و در دوره صفوی به اوج خود رسید. در این دوره شاهد آثار معماری پیچیه و درخشان با استفاده از آجر هستیم که تاکنون باقی مانده‌اند. در دوران قاجار نیز نماکاری‌های جذاب و دیدنی با استفاده از آجر در ساختمان‌سازی ایرانی وارد شد.
